เพราะวันนี้เรามีเทคโนโลยี AI ที่ก้าวล้ำมาถึงจุดที่เริ่มคิด วิเคราะห์ วางแผน และตัดสินใจแทนมนุษย์ได้แล้ว โดย AI ที่ว่านี้ คือ Agentic AI (อะเจนติก เอไอ) ซึ่งกำลังกลายเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญของโลกดิจิทัล จนหลายฝ่ายเกิดความกังวลและตั้งคำถามว่าหาก AI คิดเอง ตัดสินใจเองได้ ถูกนำไปใช้ในทางที่ผิด หรือเกิดตัดสินใจผิดพลาดขึ้นมา ใครต้องรับผิดชอบ?

เพื่อทำความเข้าใจและเตรียมพร้อมในการรับมือกับความท้าทายนี้ สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (ETDA) โดย ศูนย์ธรรมาภิบาลปัญญาประดิษฐ์ หรือ AIGC จึงเปิดเวที ETDA Live เชิญผู้เชี่ยวชาญระดับแถวหน้าในวงการ AI ผู้พัฒนาและผู้ใช้งานจริงจากหลายแวดวง 

ทั้งจาก บริษัท กสิกร บิสซิเนส เทคโนโลยี กรุ๊ป, Coraline, Guardian AI Lab และตัวแทนจากศูนย์ AIGC มาร่วมแลกเปลี่ยนมุมมองพร้อมให้ข้อเสนอแนะการรับมือกับความล้ำของ Agentic AI ใน AI Governance Webinar 2025 EP2 ‘เมื่อ AI ตัดสินใจแทนมนุษย์ ใครคือผู้ควบคุม ?’

Agentic AI เทคโนโลยีที่พร้อมเปลี่ยนโลก?

Agentic AI คือ AI ที่รวมความสามารถหลากหลายด้านไว้ในระบบเดียว จนเกิดเป็น AI ใหม่ที่สามารถคิด วิเคราะห์ วางแผน ตัดสินใจ และลงมือทำเองได้แบบ ‘Autonomy’ ที่ไม่ใช่แค่ ‘ทำตามคำสั่ง’ แต่ยังสามารถตัดสินใจด้วยตนเองได้

ต่างจาก AI แบบเดิมที่เป็นเพียงระบบอัตโนมัติ (Reactive AI) ที่ถูกออกแบบมาให้ทำงานเฉพาะด้านการตอบสนองต่อคำสั่งเฉพาะอย่าง เช่น วิเคราะห์ตัวเลข คาดการณ์แนวโน้มตลาด หรือจัดการคำถามลูกค้า โดยอ้างอิงจากข้อมูลที่ถูกฝึกมา แต่ยังไม่สามารถคิดหาวิธีเลือกสิ่งที่ดีที่สุดหรือตัดสินใจได้ด้วยตัวเอง

ผู้เชี่ยวชาญเปิดเผยว่า ปัจจุบัน AI แบ่งออกเป็น 4 Stage ตามความสามารถ 

• Stage 1 : Logic-based AI คือ AI ที่ทำงานตามคำสั่งหรือเงื่อนไขแบบตายตัว เช่น กด 1 ไปหน้า A, กด 2 ไปหน้า B แต่ยังไม่มีความสามารถในการเรียนรู้หรือปรับตัว

• Stage 2 : Limited Resource AI คือ AI ที่ต้องมีข้อมูลต้นทางมาฝึกฝน มีความสามารถในการเรียนรู้ และตอบสนองต่องานเฉพาะด้าน เช่น AI ที่ใช้วิเคราะห์ข้อมูล คาดการณ์แนวโน้ม หรือสร้างคอนเทนต์อย่าง Traditional AI, Machine Learning, LLM หรือ Generative AI แต่ยังคิดเองไม่ได้ ต้องอาศัยข้อมูลที่มีอยู่

• Stage 3 : Theory of Mind AI คือ AI ที่สามารถเรียนรู้ความคิด ความรู้สึก และอารมณ์ของมนุษย์ได้ ทำให้เริ่มมีความคิดสร้างสรรค์และมีความใกล้เคียงความเป็นมนุษย์มากขึ้น

• Stage 4 : Self-awareness AI คือ AI ที่สามารถเรียนรู้จากสิ่งแวดล้อม และพัฒนาตัวตน สร้างบุคลิกและมีความคิดเป็นของตัวเองได้ เหมือนอย่างที่เห็นกันในหนัง Sci-Fi โดย Agentic AI ยังอยู่ในช่วงยุคปลายของ Stage 2 ที่กำลังจะก้าวไปสู่ Stage ที่ 3 ในอีกไม่ช้า

ในช่วงรอยต่อสำคัญนี้ ก็เริ่มมีการนำ Agentic AI ไปใช้ในหลายภาคส่วน ไม่ว่าจะเป็นภาคการเงิน ที่ใช้วิเคราะห์ข้อมูลลูกค้าเพื่อพิจารณาปล่อยสินเชื่อ หรือใช้ประเมินมูลค่าทรัพย์สิน ภาคธุรกิจการค้า นำมาช่วยคาดการณ์ยอดขาย วางแผนการตลาด และบริหารสต็อกสินค้าแบบอัตโนมัติ

ส่วนภาคเทคโนโลยี มีการพัฒนา Agentic AI ให้เป็นผู้ช่วยด้านการเขียนโปรแกรม (Coding Assistant) ที่สามารถวางโครงสร้าง เขียนโค้ด ทดสอบฟังก์ชัน รันระบบได้ในขั้นตอนเดียว

ซึ่งล้วนแต่ช่วยในการเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน เร่งกระบวนการตัดสินใจให้รวดเร็วและแม่นยำยิ่งขึ้น ช่วยลดต้นทุน ลดภาระงาน และช่วยให้มนุษย์มีเวลาไปโฟกัสกับงานที่ต้องใช้วิจารณญาณที่ AI ยังทำแทนไม่ได้

อย่างไรก็ตาม ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี อาจมาพร้อมกับความเสี่ยงที่อาจจะเกิดขึ้น จึงจำเป็นต้องมี AI Governance ที่เป็นกรอบจริยธรรมและธรรมาภิบาล AI เพื่อให้การใช้งาน AI เหมาะสม ปลอดภัย โปร่งใส ตรวจสอบได้ และเกิดประโยชน์สูงสุด

โดยผู้เชี่ยวชาญได้เสนอแนวทางเบื้องต้นสำหรับจัดทำ AI Governance ในองค์กร แบ่งเป็น 5 ขั้นตอนหลัก ประกอบด้วย กำหนดวัตถุประสงค์ให้ชัดเจน ว่าต้องการใช้ AI ทำอะไร เพื่อประโยชน์อะไร เข้าใจแหล่งข้อมูลและวิธีการสร้าง AI โดยเฉพาะ Agentic AI ที่ซับซ้อนจากหลายโมเดล ต้องรู้ว่า AI ส่วนไหนสร้างมาแบบใด ใช้ข้อมูลอะไร และผ่านการเทรนมาอย่างไรบ้างและต้องประเมินผลการใช้งาน (Evaluation) ว่า AI ที่ใช้ตอบโจทย์หรือไม่ มีความเสี่ยงอะไรบ้างและจะป้องกันอย่างไร การจัดการความเสี่ยง (Risk Mitigation) หาก AI เกิดข้อผิดพลาด จะรับมืออย่างไร และสุดท้ายคือสร้างความน่าเชื่อถือ (Trustworthy) โดยต้องกำหนดบทบาทหน้าที่ของผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายให้ชัดเจนว่าใครสร้าง ใครใช้ ใครดูแล ใครรับผิดชอบ

แม้ปัจจุบันหลายๆ องค์กรจะเริ่มตื่นตัว และวางแนวทาง AI Governance ของตัวเองไว้แล้วเพื่อให้สามารถใช้งาน AI โดยเฉพาะ Agentic AI ได้อย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ แต่ในระดับประเทศก็เลี่ยงไม่ได้ที่จำเป็นต้องมีกฎเกณฑ์ แนวปฏิบัติเพื่อเป็นมาตรฐานกลาง

Agentic AI จะเป็นจุดเปลี่ยนนำไปสู่อนาคตที่ดีกว่า หรือกลายเป็นจุดเริ่มต้นของปัญหาที่ควบคุมไม่ได้ อยู่ที่เราทุกคนเป็นผู้กำหนดทิศทาง เพราะที่สุดแล้วไม่ว่าเทคโนโลยีจะล้ำหน้าเพียงใด ก็ยังจำเป็นต้องมีมนุษย์เป็นผู้ควบคุม

ติดตามข้อมูลเพิ่มเติมที่เพจ ETDA Thailand