ลาวเป็นหนึ่งในประเทศเพื่อนบ้านที่มีศักยภาพด้านการลงทุนสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง จากทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ ต้นทุนแรงงานและพลังงานต่ำ และที่สำคัญคือทำเลที่ตั้งซึ่งอยู่ใจกลางอนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขง (CLMV) โดยการเปิดใช้ รถไฟความเร็วสูงลาว–จีน ตั้งแต่ปี 2564 ได้กลายเป็นตัวเร่งสำคัญที่ช่วยเชื่อมโยงเศรษฐกิจการค้า การลงทุน และการท่องเที่ยวสู่จีนและภูมิภาคเอเชีย

ข้อมูลจาก Krungthai COMPASS ชี้ว่า เขตเศรษฐกิจพิเศษ (SEZ) ของลาวคือ ‘โอกาสใหม่’ สำหรับผู้ประกอบการไทยในการเข้าไปลงทุนทั้งการผลิต การบริการ และธุรกิจสนับสนุนที่ต่อยอดจากศักยภาพท้องถิ่น

การวิเคราะห์ SEZ ทั้ง 12 แห่ง พบว่า สามารถแบ่งศักยภาพการลงทุนออกเป็น 3 กลุ่มหลัก ได้แก่

1. อุตสาหกรรมการผลิต เขตสะหวัน–เซโน และเขตไชยเชษฐา

• ทำเลติดชายแดนไทย (มุกดาหาร–หนองคาย) เหมาะสำหรับการผลิตเพื่อส่งออก
• นักลงทุนต่างชาติ เช่น Nikon, Toyota, Essilor เข้ามาตั้งฐานการผลิตแล้ว
• โอกาสของผู้ประกอบการไทย :
  • ธุรกิจบริการซ่อมบำรุงเครื่องจักร โลจิสติกส์โรงงาน และฝึกอบรมแรงงาน
  • ที่อยู่อาศัย–คลังสินค้าให้เช่า เพื่อรองรับแรงงานและโรงงาน
  • เทคโนโลยีดิจิทัล เช่น ERP ระบบควบคุมการผลิต

Case Study : ธุรกิจฉีดพลาสติกไทยในสะหวัน–เซโน

• ลาวมีต้นทุนแรงงานต่ำกว่าไทย 52% และพลังงานถูกกว่า 32%
• หากผู้ประกอบการไทยตั้งโรงงานฉีดพลาสติกที่นี่ จะช่วยลดต้นทุนรวมได้ราว 11% และเชื่อมต่อเข้าสู่ห่วงโซ่อุปทานของบริษัทญี่ปุ่น–ยุโรปที่อยู่แล้วในพื้นที่

2. การท่องเที่ยวและอสังหาริมทรัพย์ เขตธาตุหลวง (เวียงจันทน์)

• ตั้งอยู่ใจกลางเมืองเวียงจันทน์ ใกล้สนามบินและสะพานมิตรภาพไทย–ลาวแห่งที่ 1
• พัฒนาเป็น  ‘เมืองใหม่’ ที่รวมโรงแรม ศูนย์การค้า อาคารสำนักงาน และที่อยู่อาศัย
• ความต้องการห้องพักโรงแรมในเวียงจันทน์เติบโตเฉลี่ย 7.7% CAGR (2560–2565)
• โอกาสของผู้ประกอบการไทย :
  • อสังหาริมทรัพย์ (คอนโด บ้านจัดสรร อาคารสำนักงาน)
  • โรงแรม รีสอร์ต ร้านอาหาร–คาเฟ่
  • ค้าปลีกและแฟรนไชส์แบรนด์ไทย

3. การค้าและโลจิสติกส์ เขตบ่อเต็น (หลวงน้ำทา)

• ชายแดนลาว–จีน จุดเชื่อมรถไฟลาว–จีนและถนน R3A
• เหมาะสำหรับโลจิสติกส์ คลังสินค้า ระบบ Cold-Chain และธุรกิจโรงแรม–การเงิน
• โอกาสสำหรับผู้ประกอบการไทย :
  • ศูนย์โลจิสติกส์เชื่อมราง–ถนน คลังสินค้า–ดิวตี้ฟรี
  • ธนาคาร–ฟินเทค รองรับเงินหยวน–กีบ
  • โรงแรม รีสอร์ต ร้านอาหารเพื่อตลาดนักท่องเที่ยวจีน

เขตดงโพสี (เวียงจันทน์)

• พื้นที่ยุทธศาสตร์ติดท่าบกท่านาแล้ง (Thanaleng Dry Port)
• เป็น  ‘ประตูการค้า’ ที่เชื่อมรถไฟ–ถนน ไทย–ลาว–จีน
• โอกาสของผู้ประกอบการไทย : ธุรกิจโรงแรม–พาณิชย์–โลจิสติกส์

ปี 2565 บริษัท อมตะ คอร์ปอเรชัน (AMATA) จากไทย ลงทุนพัฒนา นิคมอุตสาหกรรมอมตะนาหม้อและนาเตย ใกล้ชายแดนจีน–ลาว บนพื้นที่กว่า 20,000 ไร่ ตั้งเป้าเป็นเมืองอัจฉริยะ (Smart & Eco City) รองรับอุตสาหกรรมสมัยใหม่ เช่น อิเล็กทรอนิกส์ ยานยนต์ไฟฟ้า เกษตรแปรรูป พลังงานสะอาด

• ใช้แนวคิด  ‘China Plus One’ กระจายความเสี่ยงการลงทุนจากจีน
• เชื่อมตรงเครือข่ายรถไฟลาว–จีน เข้าถึงตลาดจีนได้สะดวก
• เปิดโอกาสให้ผู้ประกอบการไทยเข้าไปเป็น ซัพพลายเออร์และผู้ให้บริการโครงสร้างพื้นฐาน

จุดแข็ง

• ทำเลกลางภูมิภาค เชื่อมจีน–อาเซียน
• ต้นทุนแรงงาน–พลังงานต่ำ
• สิทธิประโยชน์ด้านภาษีใน SEZ
• การเชื่อมโยงผ่าน RCEP, อาเซียน, WTO

ความท้าทาย

• ความไม่แน่นอนของกฎหมายและระเบียบลาว
• ค่าเงินกีบอ่อนค่า กระทบต้นทุนและกำไร
• ข้อจำกัดด้านแรงงานทักษะสูง
• ต้องศึกษากระบวนการลงทุนและสร้างพันธมิตรท้องถิ่น

การพัฒนาเขตเศรษฐกิจพิเศษของลาว โดยเฉพาะเมื่อเชื่อมต่อกับ รถไฟความเร็วสูงลาว–จีน ได้สร้าง  ‘โอกาสใหม่’ ให้ผู้ประกอบการไทย ทั้งในด้านอุตสาหกรรมการผลิต การท่องเที่ยว อสังหาริมทรัพย์ และโลจิสติกส์

แม้จะยังมีความท้าทายด้านกฎระเบียบและค่าเงิน แต่ด้วยความใกล้ชิดทางภูมิศาสตร์ วัฒนธรรม และความต้องการเชื่อมโยงทางเศรษฐกิจที่เติบโตอย่างต่อเนื่อง ลาวจึงเป็น ตลาดเพื่อนบ้านที่น่าจับตามอง และอาจกลายเป็น  ‘ฐานใหม่’ ของผู้ประกอบการไทยในเวทีอนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขง

บทความจากนิตยสาร MarketPlus ฉบับที่ 181 October-November 
เรียบเรียงโดย...สุพัชรี ผุดผ่อง