Creative Economy ในแง่ของ Soft Power ที่น่าจับตาของประเทศไทย คือ BL ซึ่งเป็นอักษรย่อมาจากคำว่า Boys' Love เรื่องราวความรักของเด็กผู้ชาย หรือ ‘ชายรักชาย’ นั่นเอง

ซึ่งกลายเป็นคอนเทนต์ที่ดึงดูดกลุ่มคนดูจากทั่วโลก โดยเฉพาะในแถบเอเชีย ซึ่งไม่เพียงแต่ส่งเสริมให้อุตสาหกรรมบันเทิงไทยเติบโตเท่านั้น

แต่ยังทำให้อุตสาหกรรมท่องเที่ยวได้อานิสงส์ไปด้วย จากการที่บรรดาแฟนคลับต่างชาติเดินทางมาเที่ยวไทย และเข้าร่วมอีเวนต์ต่างๆ ของศิลปินคนโปรด

‘2gether café’  ร้านอาหารป๊อปอัปบนชั้น 2 ของตึก Tower Records Shibuya กลางกรุงโตเกียว ประเทศญี่ปุ่น เป็นศูนย์กลางของความคลั่งไคล้เอเชียแห่งใหม่

แขกรับเชิญสาวๆ ตาลุกวาวไปกับภาพของไบร์ท-วชิรวิชญ์ ชีวอารี และ วิน เมธวิน โอภาสเอี่ยมขจร คู่พระเอก-นายเอกจาก ‘เพราะเราคู่กัน’ (2gether The Series) ซีรีส์ BL ไทย เกี่ยวกับนักศึกษาสองคนที่ตกหลุมรักกัน

นักแสดงชายทั้งสองถูกบรรยายให้เห็นถึงการแลกเปลี่ยนสายตาที่เกี้ยวพาราสีและกอดกัน มีเพลงป๊อปไทยที่ฟังสบายเล่นเป็นแบ็กกราวด์กระตุ้นเร้าอารมณ์ให้คนดูรู้สึกอินกับบทบาทของทั้งคู่มากยิ่งขึ้น

“ฉันไม่รู้ว่าประเทศไทยมีผู้ชายที่หล่อเหลาแบบนี้”

โคบายาชิ มากิ บอกกับ The Economist เธอเป็นแฟนตัวยงของละครโทรทัศน์ไทยโดยเฉพาะซีรีส์บอยส์เลิฟ เธอกำลังเรียนภาษาไทยเพราะเรื่องนี้

ละครไทยเกี่ยวกับความรักของเกย์ หรือชายรักชาย หรือที่เรียกกันทั่วไปว่า ‘Boys’ Love’ (BL) หรือบางครั้งเรียกว่า ‘ซีรีส์วาย’ กำลังขโมยหัวใจคนดูทั่วเอเชีย

แม้ว่า BL ในไทยจะเป็นกระแสมานานก่อนหน้านี้หลายปี แต่ซีรีส์วายกว่าร้อยเรื่องนับจนถึงปัจจุบัน ได้เผยแพร่สู่สายตาชาวโลกในช่วงที่มีการล็อกดาวน์จากมาตรการรับมือการแพร่ระบาดของโควิด-19 ส่วนหนึ่งเป็นเพราะหลายรายการมีให้บริการรับชมบน YouTube

ทั้งนี้ BL มีต้นกำเนิดมาจากโครงเรื่องของการ์ตูนญี่ปุ่นซึ่งได้รับความนิยมในปี 2533 โดยมีคนดูส่วนใหญ่เป็นผู้หญิง เช่นเดียวกับ BL ไทย

“ฉันได้เห็นผู้ชายหล่อสองคนอยู่ด้วยกัน ถือเป็นเรื่องราวดีๆ ที่ทำให้ฉันพึงพอใจเป็นอย่างมาก!” 

ทาคาบายาชิ โอโตฮะ แฟนคลับ BL ชาวญี่ปุ่นวัย 20 ปี กล่าว

ด้าน ผศ.ดร.รุจิรัตน์ อิชิกาวา นักวิชาการชาวไทยที่ School of Culture and Creative Studies, Aoyama Gakuin University ในกรุงโตเกียว กล่าวกับสื่อดังกล่าวว่า

ผู้หญิงบางคนรู้สึกเป็นอิสระที่จะดูเรื่องรักใคร่ในฐานะ ‘คนนอก’ หรือเพศตรงข้าม โดยไม่มีตัวเอกหญิงที่ทำให้พวกเธอรู้สึกอิจฉา

ขณะที่ ภูวิน บุณยะเวชชีวิน นักวิจัยชำนาญการ สถาบันเอเชียตะวันออกศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เรียก BL ไทยว่าเป็น ‘Melting pot’ ที่ผสาน ‘ส่วนผสมของญี่ปุ่นและส่วนผสมของเกาหลี’ ไว้อย่างลงตัว 

ข้อมูลจาก The Economist ชี้ว่า ความสำเร็จระดับโลกของดาราชาย K-Pop ของเกาหลีใต้ เป็นอีกหนึ่งแรงบันดาลใจของโปรดิวเซอร์ซีรีส์วาย

พวกเขาได้คัดลอกองค์ประกอบของรูปแบบธุรกิจ K-Pop รวมถึงการเซอร์วิสแฟนคลับอย่างหนัก เช่น กิจกรรมพบปะและทักทายเพื่อเพิ่มรายได้  ซึ่งได้ผลตอบรับดีมาก

และกลายเป็นเรื่องปกติไปแล้วที่สินค้าและบริการต่างๆ โดยเฉพาะแบรนด์ใหญ่ๆ จะเลือกใช้นักแสดง BL เป็นพรีเซนเตอร์และยิงโฆษณาทุกรูปแบบอย่างทั่วถึง

ป้ายบิลบอร์ดขนาดใหญ่ในที่สาธารณะขึ้นรูปคู่พระเอก-นายเอกซีรีส์วายกันเกลื่อนเมือง ซึ่งในอดีตไม่มีใครคาดคิดมาก่อนว่าจะได้เห็นปรากฏการณ์เช่นนี้

ตัวอย่างเช่น ไบร์ท วชิรวิชญ์ ปัจจุบันมียอดผู้ติดตาม Instagram กว่า 18.4 ล้านราย

ตั้งแต่โด่งดังมาจากซีรีส์เพราะเราคู่กัน ทำให้มีงานพรีเซนเตอร์จากบริษัทและสินค้าแบรนด์ดังตามมาเป็นพรวน เช่น ทรู คอร์ปอเรชั่น, สปาช่า สลิมมิ่ง เซ็นเตอร์,อาดิดาส ประเทศไทย, ซัมซุง ประเทศไทย สำหรับโทรศัพท์มือถือ Galaxy A series และยังเป็น Friend of Kiehl's ของไทย สิงคโปร์ และมาเลเซีย

รวมถึงแบรนด์แฟชั่นหรูระดับโลกอย่าง Burberry ที่เขาได้รับการแต่งตั้งเป็นแบรนด์แอมบาสเดอร์เมื่อปี 2565 และเป็นแบรนด์แอมบาสเดอร์คนแรกแห่งภูมิภาคเอเชียแปซิฟิกตอนใต้อีกด้วย

จากข้อมูลที่ MarketPlus รวบรวมจากบรรดาแฟนคลับชาวต่างชาติที่ชื่นชอบ BL ไทย พบประเด็นที่น่าสนใจว่าเหตุใดพวกเขาจึงหลงรัก Soft Power นี้กันแบบจริงจัง

ก่อนอื่น BL เป็นเรื่องใหม่และน่าตื่นเต้น แตกต่างละครและซีรีส์ประเภทอื่นที่มีตัวเอกเป็นชาย-หญิง และซีรีส์ BL เกือบทั้งหมดของไทยจบลงอย่างมีความสุข ซึ่งเป็นจุดที่ทำให้ครองใจคนดู

แม้ไม่มีอะไรผิดปกติกับตอนจบที่น่าเศร้า แต่ในโลกนี้สารพัดเรื่องราวมากมายที่ชวนให้หดหู่อยู่แล้ว คนดูไม่ต้องการที่จะดำดิ่งไปกับความอึมครึมทางจิตใจอีกครั้งในรูปแบบของละครทีวีหรือซีรีส์

พวกเขาชอบที่จะดูบางสิ่งบางอย่างเพื่อให้ตัวเองมีความสุข แม้ว่าจะเป็นเวลาไม่กี่ชั่วโมงก็ตาม

และความรักระหว่างเพศชายด้วยกันในมุมมองของ BL ไทยนำไปสู่ความรักที่ท่วมท้น การเขียนบทที่ทำให้นักแสดงมีทักษะในการสื่อสารที่ดี

การวางพล็อตเรื่องให้มีช่วงเวลาที่แสนหวานและช่วงเวลาที่ทุกข์ตรมโดยเฉพาะเมื่อตกอยู่ในสถานการณ์ที่ยากลำบาก ทำให้คู่พระเอก-นายเอก มีการพูดคุยและสนับสนุนซึ่งกันและกัน ดูแล้วสดชื่นและอิ่มเอมใจ

ขณะเดียวกัน จะเห็นได้ชัดว่านักแสดงใน BL ไทยส่วนใหญ่ไม่เฉพาะคู่พระเอก-นายเอก จะมีความหล่อและความน่ารักที่โดดเด่นสะดุดตา มีความสดใส น่าเอ็นดูแบบผู้ชาย K-Pop

แต่นั่นไม่ใช่จุดขายเพียงอย่างเดียว เพราะพวกเขามักมีทักษะการแสดงที่น่าทึ่ง ในซีนอารมณ์หรือฉากที่เร่าร้อน และทั้งการคัดเลือกพระเอก-นายเอก ก็ลงตัว มีเคมีที่เข้ากันดีมาก

นอกจากนี้ ยังมีโปรดักชั่นที่ดี มีบทที่ดี น่าติดตาม แสดงให้เห็นถึงความตั้งใจในการลงทุน อีกทั้งยังมีเรื่องราวที่หลากหลาย ไม่ได้จำกัดอยู่เพียงแค่ความโรแมนติกเท่านั้น

เพราะมีทั้งดราม่า ตลก แฟนตาซี และแม้แต่ระทึกขวัญ ซึ่งดึงดูดผู้ชมในวงกว้างซึ่งมีรสนิยมต่างกัน

เมื่อเทียบกับ BL ในประเทศอื่นๆ ในแถบเอเชียด้วยกัน พบว่า BL ไทยข้ามผ่านข้อจำกัดและอุปสรรคหลายประการ

อย่างกรณีของไต้หวันเป็นประเทศแรกในเอเชียที่ทำให้การแต่งงานของเกย์ถูกต้องตามกฎหมาย จึงไม่แปลกใจเลยที่จะมีละคร BL แต่ก็มีไม่มาก เมื่อเทียบกับสถานะที่ได้รับการรับรองทางกฎหมาย

ส่วน BL หรือที่รู้จักกันในชื่อ danmei ในบริบทของจีน เปิดตัวครั้งแรกในจีนช่วงปี 2533 และแพร่หลายในตลาดวรรณกรรมออนไลน์ของจีน กระทั่งกลายเป็นหมวดหมู่ที่ใหญ่ที่สุดในแพลตฟอร์มวรรณกรรมออนไลน์สำหรับผู้หญิง

แต่ทางการจีนได้สั่งห้ามละครและซีรีส์ BL รวมถึงละครที่ดัดแปลงจาก danmei หลายเรื่อง เนื่องจากรัฐบาลจีนมองว่าเป็น ‘รสนิยมที่ผิดเพี้ยน’ และเป็น ‘วัฒนธรรมที่มุ่งร้าย’ เป็นอันตรายต่อทั้งศีลธรรมและศิลปะ

แม้ญี่ปุ่นจะมีซีรีส์ BL เหมือนกัน แต่ก็ไม่เยอะเท่ากับไทย เพราะแฟน BL ญี่ปุ่น ชอบหนุ่มๆ แนวการ์ตูนน่ารักๆ มากกว่าตัวจริง

ดังนั้นญี่ปุ่นจึงผลิตมังงะ นิยาย และอนิเมะ BL จำนวนมหาศาล นอกจากนี้ อุตสาหกรรมภาพยนตร์และโทรทัศน์ของญี่ปุ่นยังค่อนข้างอนุรักษ์นิยมอยู่มาก

สำหรับเกาหลีใต้ ค่อนข้างเกลียดคนรักร่วมเพศ โดยผลสำรวจจาก Pew Research Center ระบุว่า 57% ของคนเกาหลีใต้ไม่สามารถยอมรับ LGBTQ+ ได้ และมีเพียง 18% เท่านั้นที่ยอมรับได้

ดังนั้นจึงนึกภาพแทบไม่ออกเลยว่านักแสดงหนุ่มหล่อหลายคนอยากจะก้าวขึ้นมาแสดงใน BL ได้อย่างไร แม้เมื่อไม่นานมานี้จะมีมินิซีรีส์ BL ที่ชื่อว่า Where Your Eyes Linger ก็ตาม

ด้านเวียดนามมีละคร BL เช่นกัน แต่โปรดักชั่นยังห่างไกลจากไทยมาก เพราะข้อจำกัดด้านเงิน

ขณะที่มาเลเซีย อินโดนีเซีย และฟิลิปปินส์ มีข้อกำจัดทางศาสนา (อิสลามและคาทอลิก) ซึ่งปิดกั้นและไม่ยอมรับในเรื่องความรักระหว่างเพศเดียวกัน

การที่ผู้ผลิตในท้องถิ่นจะสร้าง BL ขึ้นมาสักเรื่องจึงเป็นเรื่องยากที่จะต้านทานม่านประเพณีได้ แต่กระนั้น BL ของไทยกลับได้รับความนิยมอย่างล้นหลามจากผู้คนในประเทศเหล่านั้น

ที่สำคัญคือ โลกใน BL ไทย เป็นโลกที่ไม่ถูกตีตราจากสังคม คนอื่นไม่ตั้งคำถามเรื่องรสนิยมทางเพศของตัวละคร

เพราะความรักคือความรัก จึงสามารถรักใครก็ได้ ไม่ว่าจะเป็นเพศอะไร ผู้คนยอมรับผู้อื่นและตัวเองอย่างง่ายดาย

และเป็นการจุดประกายให้คนดูมองโลกในแง่บวกว่าโลกในจอที่อบอวลไปด้วยความรักแบบไม่แบ่งแยกเพศนี้จะนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงในชีวิตจริงได้เช่นกัน

---

"BL ไทย ให้พื้นที่ที่ปลอดภัยกับผม ที่จะบอกได้ว่ารสนิยมทางเพศของผมนั้นถูกต้องและเป็นเรื่องปกติ ส่วนเนื้อเรื่องที่หลากหลายมากกว่าจะเป็นการพบกันและตกหลุมรักกันในตอนท้ายก็เป็นอีกสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ BL ไทยไม่ซ้ำซากและจำเจ นอกจากนี้ยังทำให้คนต่างชาติสามารถเรียนรู้ภาษาไทย และเพิ่มทักษะการอ่านที่ดีขึ้นด้วยคำบรรยายทั้งหมดที่เราอ่านบนหน้าจอ"

---

 

Mizuki Nox แฟนคลับ BL ไทย แสดงความคิดเห็นในเว็บไซต์ชุมชน Quara

จากเอกลักษณ์และคุณค่าที่ BL ไทยมอบให้กับคนดูทั่วโลก จึงมีศักยภาพในการเป็น Soft Power และส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ของประเทศไทยได้

อย่างที่ทราบกันดีว่าซีรีส์ BL ไทยได้รับความนิยมอย่างมากไม่เพียงแต่ในประเทศไทยเท่านั้น แต่ยังรวมถึงต่างประเทศด้วย

โดยทั่วไปแล้ว ซีรีส์เหล่านี้แสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์ที่โรแมนติกระหว่างตัวละครชาย และมีฐานแฟนคลับเฉพาะกลุ่มที่เหนียวแน่น และเป็นคนดูที่มาจากภูมิหลังทางวัฒนธรรมและประเทศที่แตกต่างกัน

ทำให้ BL มีศักยภาพในการเป็น Soft Power และส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ของประเทศไทยได้ดังนี้

• การแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม

ซีรีส์ BL นำเสนอภาพรวมของวัฒนธรรม ภาษา และบรรทัดฐานทางสังคมของไทย เปิดโอกาสให้มีการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม

ผู้ชมจากประเทศอื่นๆ สามารถเรียนรู้เกี่ยวกับขนบธรรมเนียม ประเพณี และค่านิยมของประเทศไทยผ่านการแสดงเหล่านี้ ส่งเสริมความเข้าใจข้ามวัฒนธรรม

• การส่งเสริมการท่องเที่ยว

ความนิยมของซีรีส์ BL สามารถกระตุ้นความสนใจในประเทศไทยในฐานะจุดหมายปลายทางด้านการท่องเที่ยว แฟนๆ ที่ได้สัมผัสกับภูมิประเทศที่สวยงามและฉากในเมืองที่มีชีวิตชีวาในซีรีส์นี้อาจได้รับแรงบันดาลใจให้ไปเยือนประเทศนี้เพื่อสัมผัสกับสถานที่ที่พวกเขาเคยเห็นบนหน้าจอ

ประเทศไทยเองก็จริงจังและส่งเสริมเนื้อหา BL ในงานแสดงสินค้าระหว่างประเทศ โดยเมื่อเดือนมิถุนายน 2564 อุตสาหกรรมบันเทิงที่เกี่ยวข้องได้รับเงินลงทุนจากต่างประเทศ 360 ล้านบาท

ล่าสุดการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) จัดงาน  ‘Amazing Thailand Fest 2023 in Osaka’ ระหว่างวันที่ 21-23 กรกฎาคม 2566 ณ ศูนย์การค้า Abeno Q’s Mall นครโอซาก้าประเทศญี่ปุ่น เพื่อเดินหน้าสร้างความเชื่อมั่นและกระตุ้นตลาดนักท่องเที่ยวต่างชาติ

นับเป็นปลุกพลังการท่องเที่ยวด้วย Soft Power ของไทย ตลอดจนส่งมอบประสบการณ์การท่องเที่ยวผ่านสินค้าและบริการของประเทศไทยอย่างต่อเนื่อง หลังได้รับกระแสตอบรับเป็นอย่างดีจากการจัดงาน 2 ครั้งที่ผ่านมาที่นครนิวยอร์ก ประเทศสหรัฐอเมริกา และนครบาร์เซโลนา ราชอาณาจักรสเปน

โดยหนึ่งใน Soft Power ที่นำเสนอซีรีส์ไทยที่เชื่อมโยงเทรนด์ท่องเที่ยวตามรอยสถานที่ถ่ายทำ กิจกรรมมินิคอนเสิร์ต และการสัมภาษณ์พูดคุยกับนักแสดง BL ที่ได้รับความนิยมในกลุ่มผู้ชมชาวญี่ปุ่นอย่าง ฟอส-จิรัชพงศ์ ศรีแสง และ บุ๊ค-กษิดิ์เดช ปลูกผล จากซีรีส์เรื่องใครคืออองชองเต และชอกะเชร์คู่กันต์ A Boss and a Babe

• การเป็นตัวแทนกลุ่มคนหลากหลายทางเพศในเชิงบวก

ซีรีส์ BL มักจะนำเสนอตัวละคร LGBTQ+ และความสัมพันธ์ในแง่บวก การทำเช่นนี้ทำให้ LGBTQ+ เป็นที่รู้จักและยอมรับทั้งในประเทศไทยและในประเทศที่มีการรับชมซีรีส์เหล่านี้

การเป็นตัวแทนดังกล่าวสามารถส่งเสริมการเอาใจใส่และความเข้าใจต่อชุมชน LGBTQ+ ซึ่งมักไม่ปรากฏในสื่อกระแสหลักหรือถูกเซ็นเซอร์ในบางประเทศ การแสดงของตัวละคร LGBTQ+ ในละครหรือซีรีส์เหล่านี้เปิดโอกาสให้ผู้ชม LGBTQ+ เห็นวิถีชีวิตและรูปแบบความรักของตัวเองบนหน้าจอ

• ผลดีต่อเศรษฐกิจ

ความสำเร็จระดับโลกของซีรีส์ BL สามารถกระตุ้นอุตสาหกรรมบันเทิงในประเทศไทยได้ จากการที่มีผู้ชมจากต่างประเทศที่เพิ่มขึ้นและการมีส่วนร่วมของแฟนๆ ที่พร้อมสนับสนุนในทุกรูปแบบ

เป็นการวางกลยุทธ์ที่ยอดเยี่ยมเพื่อพัฒนาฐานแฟนคลับที่เหนียวแน่น สามารถทำให้ผู้สร้าง สปอนเซอร์ และนักแสดง มีรายได้ที่สูงขึ้นจากข้อตกลงด้านลิขสิทธิ์ การขายสินค้า และการทำงานร่วมกันระหว่างประเทศ

• การเรียนรู้ภาษาและวัฒนธรรมไทย

ผู้ชมต่างชาติอาจมีแรงจูงใจในการเรียนรู้ภาษาไทยเพื่อทำความเข้าใจซีรีส์โดยไม่ต้องพึ่งพาคำบรรยาย สามารถสร้างโอกาสสำหรับโปรแกรมการเรียนรู้ภาษา และแหล่งข้อมูลอื่นๆ รวมถึงเป็นช่องทางหารายได้ของผู้สอนภาษาไทยให้กับชาวต่างชาติ เพื่อตอบสนองความต้องการที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง

ขณะเดียวกันผู้ชมจำนวนมากสนใจในวัฒนธรรมไทยและชื่นชมโอกาสที่จะเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับวัฒนธรรมไทยผ่านละครหรือซีรีส์เหล่านี้ เพราะบทมักจะรวมองค์ประกอบต่างๆ ของวัฒนธรรมไทย เช่น อาหาร ขนบธรรมเนียม และภาษา ซึ่งเป็นเสน่ห์อันเป็นเอกลักษณ์ ชวนให้ค้นหาและสัมผัสประสบการณ์ตรงด้วยตัวเอง

• พลังทางการทูตและอิทธิพลในเวทีโลก

ความนิยมของซีรีส์ BL สามารถช่วยส่งเสริม Soft Power ของไทยในเวทีระหว่างประเทศได้ เมื่อผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรมอย่าง BL ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวาง ก็สามารถมีอิทธิพลต่อการรับรู้และสร้างภาพลักษณ์ที่ดีของประเทศไทยได้

คำถามคือ ซีรีส์วายหรือซีรีส์บอยส์เลิฟของไทยจะมีโอกาสกลายเป็นคลื่นกระแสหลักเหมือนอย่าง K-Pop หรือไม่? คำตอบคือ ‘มี’ แน่นอน

แต่ไม่ใช่เพียงแค่การผลิตผลงานจำนวนมากเท่านั้น เพราะบรรดาผู้ผลิตต้องคำนึงถึง  ‘ความคิดสร้างสรรค์’ เป็นสำคัญ เพื่อแข่งขันกันสร้างงานคุณภาพที่มีความแตกต่างอย่างโดดเด่น

กอปรกับความต่อเนื่องและความสม่ำเสมอจะเป็นอีกปัจจัยหลักที่จะทำให้ในอนาคต BL ไทย เด่นดังไม่แพ้ K-Pop