Future Food หรือ อาหารแห่งอนาคต เป็นประเด็นที่ถูกหยิบยกมาพูดถึงบ่อยครั้งในช่วงหลายปีที่ผ่านมา และยิ่งทวีความสำคัญมากขึ้นเรื่อยๆ ตามการเปลี่ยนแปลงของโลกที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องและเร็วกว่าที่หลายคนคิด

MarketPlus มีโอกาสได้คุยกับ ดร.ธัญญวัฒน์ เกษมสุวรรณ ผู้อำนวยการกลุ่มด้านการพัฒนาและความร่วมมือทางธุรกิจ บริษัท ไทยยูเนี่ยน กรุ๊ป จำกัด (มหาชน) นักวิทยาศาสตร์และผู้บริหารระดับสูง ที่เชี่ยวชาญด้านนวัตกรรมและเทคโนโลยีการผลิต ที่จะมาฉายภาพของ Future Food ในมุมมองของไทยยูเนี่ยนในฐานะผู้นำอุตสาหกรรมอาหารทะเลชั้นนำของโลกให้เราได้เห็นภาพชัดเจนยิ่งขึ้น

 Future Food คืออะไร และมีความสำคัญอย่างไร?

ผมมักพูดเรื่อง Food Evolution หรือวิวัฒนาการของอาหารอยู่เสมอ ซึ่งมันจะทำให้เราเข้าใจภาพรวมมากยิ่งขึ้น โดยเริ่มจากเรื่อง Food Security หรือความมั่นคงทางอาหาร

ย้อนไปตั้งแต่มนุษย์ยุคหินที่ต้องออกไปหาอาหาร ปลอดภัยหรือไม่ปลอดภัยไม่รู้ แต่ต้องมีของกินเพื่อความอยู่รอด หลังจากนั้นอาหารก็มีวิวัฒนาการมาเรื่อยๆ

พออยู่รอดแล้วก็เริ่มพัฒนาสู่ Food Safety คือ มีการใช้ความร้อน การตากแห้ง เพื่อให้อาหารมีความปลอดภัยในการบริโภค

หลังจากมีอาหารเพียงพอและปลอดภัยแล้ว ถัดมาก็ต้องการความอร่อย อร่อยแล้วต่อมาเรื่องสุขภาพก็เข้ามาเป็นปัจจัย อร่อยแล้วต้องดีต่อสุขภาพด้วย

ไม่เพียงเท่านั้น พอโลกพัฒนาขึ้นเรื่อยๆ วิวัฒนาการทางการแพทย์ก้าวหน้า สามารถตรวจเลือด สุขภาพ สารพันธุกรรม ที่สามารถพยากรณ์ได้ว่าอนาคตมีความเสี่ยงป่วยเป็นโรคอะไร ซึ่งนำไปสู่การพัฒนาอาหารสู่การเป็น Personalized Nutrition อาหารเฉพาะบุคคลมากขึ้น

กระทั่งมาถึงปัจจุบันที่โลกเปลี่ยนแปลงไปอย่างมาก โลกร้อนขึ้น ปัญหาสิ่งแวดล้อมต่างๆ ความขัดแย้งทางการเมือง และประชากรโลกที่เพิ่มขึ้น ซึ่งล้วนกระทบต่อห่วงโซ่อาหารทั้งสิ้น นั่นจึงทำให้เราเริ่มหันมามองว่าแล้วในอนาคตข้างหน้าอาหารของเรามันจะเป็นอย่างไร

เป็นที่มาของ Future Food อาหารแห่งอนาคตที่ไม่ได้มองแค่ตัวอาหาร แต่มองภาพทั้งห่วงโซ่อาหาร ต้องเป็นอาหารที่ดีต่อสุขภาพ มีกระบวนการผลิตที่ถูกต้องกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุด ในราคาที่คนส่วนใหญ่สามารถเข้าถึงได้ เพื่อสร้างความยั่งยืนให้กับโลก ซึ่งล้วนแล้วแต่มีเทคโนโลยีเข้ามาเกี่ยวข้องด้วยทั้งสิ้น

ถ้ากล่าวโดยสรุป Future Food คืออาหารแห่งอนาคตที่เกิดจากแนวคิดการดูแลโลกผ่านมื้ออาหาร เพื่อสร้างความมั่นคงทางด้านอาหารและสร้างความยั่งยืนด้านสิ่งแวดล้อม โดยนำนวัตกรรมและเทคโนโลยีใหม่ๆ เข้ามาช่วยในกระบวนการผลิต และสร้างสรรค์วัตถุดิบใหม่ๆ

 เมื่อมองเห็นภาพรวมของ Future Food แล้ว ดร.ธัญญวัฒน์ยังพาเราเจาะลึกลงไปอีกว่า จริงๆ แล้ว Future Food มีอะไรบ้าง นอกเหนือจาก Plant-based โปรตีนจากพืช ที่เรามักได้ยินกันอยู่เสมอ

โดยสิ่งแรกที่โฟกัสคือเรื่องของ ‘โปรตีน’ เพราะโปรตีนเป็นสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกาย แต่ในขณะเดียวกันกระบวนการได้มาซึ่งโปรตีนโดยเฉพาะอย่างยิ่งโปรตีนจากเนื้อสัตว์ กลับเป็นสิ่งที่สร้างผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมมากที่สุดเช่นกัน

ดังนั้นจึงเริ่มมีการมองหาโปรตีนทางเลือก ‘Alternative proteins’ โปรตีนที่ดีต่อทั้งสุขภาพและดีต่อโลกมาทดแทน เช่น หาโปรตีนจากธัญพืชและถั่วต่างๆ อย่าง Plant-based

รวมถึง ‘Insect Protein’ โปรตีนจากแมลง, ‘Cultured Meat’ หรือ ‘Cell-based Meat’ เนื้อจากห้องแล็ป ซึ่งเป็นการนำเสต็มเซลล์ของสัตว์ต้นแบบมาเพาะเลี้ยงจนได้เป็นเนื้อสัตว์ โดยไม่ต้องฆ่าสัตว์ ซึ่งผลิตได้ทั้งเนื้อวัว เนื้อไก่ เนื้อหมู และเนื้อปลาทูน่า อีกทั้งเลือกผลิตได้เฉพาะส่วนที่ต้องใช้โดยไม่มีส่วนที่เหลือทิ้งอีกด้วย

นอกจากนั้นยังมี ‘Precision Fermentation’ อีกหนึ่งเทคโนโลยีในการผลิตโปรตีนนม ซึ่ง ดร.ธัญญวัฒน์ ขยายความเพิ่มเติมว่า

“Precision Fermentation เป็นการเลี้ยงเชื้อภายใต้ระบบปิด โดยเอาเชื้ออย่างแบคทีเรียหรือเชื้อรามาผลิต เช่น ตอนนี้สามารถผลิต DHA จาก Algae สาหร่ายเซลล์เดียวได้แล้ว รวมถึงผลิตโปรตีนทางเลือก วิตามิน ทำได้หมด

อนาคตถ้าผมอยากผลิตคอลลาเจน ผมอาจไม่ต้องไปถลกหนังปลาแล้วก็ได้ ผมอาจจะไปหา Algae หรือไปหาแบคทีเรียบางตัวมาเลี้ยงในแทงก์ แล้วเอามาสกัดก็ได้”

อีกสิ่งหนึ่งที่สำคัญไม่แพ้การหาแหล่งโปรตีนใหม่ๆ คือ Food Waste Rescue การแก้ปัญหาอาหารเหลือทิ้ง เพราะในแต่ละวันมีอาหารเหลือทิ้งและกลายเป็นขยะมากถึง 1 ใน 3 ของอาหารที่ผลิตทั่วโลก

การแก้ปัญหาเหลือทิ้งโดยใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า และนำอาหารเหลือทิ้งมาสร้างประโยชน์ต่อ คืออีกหนึ่งทางแก้ที่ช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรอาหารได้เป็นอย่างดี

 ไทยยูเนี่ยน ในฐานะผู้ผลิตอาหารทะเลบรรจุกระป๋องและอาหารทะเลแช่แข็ง มีการรับมือหรือเคลื่อนไหวในประเด็น Future Food อย่างไร?

ไทยยูเนี่ยนมองเรื่องความยั่งยืน สิ่งแวดล้อม และความเป็นอยู่ที่ดีของผู้คนมาโดยตลอด ตามกลยุทธ์ยั่งยืน SeaChange® 2030 และพันธกิจขององค์กร คือ ‘Healthy Living, Healthy Oceans’

โดยมีการพัฒนาเทคโนโลยีต่างๆ เข้ามาช่วยในการลดต้นทุน ลดผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมในกระบวนการผลิต ผลิตสินค้าที่ดีต่อผู้บริโภค รวมถึงการพัฒนาสินค้าที่เป็น Future Food ด้วยเช่นกัน

โดยไทยยูเนี่ยนได้เข้าไปลงทุนในสตาร์ตอัพ 2 แห่งที่ทำเรื่อง ‘Cell-based Meat’ ซึ่งเป็นสตาร์ตอัพจากประเทศอิสราเอลและสหรัฐอเมริกา

นอกจากนั้นไทยยูเนี่ยนยังมีผลิตภัณฑ์ที่ผลิตจาก Plant-based อย่างกุ้ง ปลาทูน่า เบอร์เกอร์ปลา หอยจ๊อ ขนมจีบ ซึ่งมีการทำการตลาดภายใต้แบรนด์ OMG Meat ออกวางจำหน่ายในประเทศไทยอยู่ในปัจจุบัน

สำหรับโปรตีนจากแมลง ไทยยูเนี่ยนเข้าไปเป็นพาร์ตเนอร์กับบริษัท Flying Spark ฟู้ดเทคชั้นนำจากอิสราเอล ที่มาปักหมุดตั้งโรงงานสกัดโปรตีนแมลงวันผลไม้ที่ จ.เพชรบุรี

นอกจากนี้ยังเป็นพาร์ตเนอร์กับบริษัท Orgafeed ที่ทำอาหารสุนัข อาหารแมวจากแมลงภายใต้แบรนด์ Jaika อีกด้วย

ในส่วนของ Food Waste เมื่อก่อนไทยยูเนี่ยนใช้ปลาในการผลิตสินค้าประมาณ 3-4 แสนตันต่อปี โดยเลือกใช้เฉพาะส่วนที่เป็นเนื้อขาว ส่วนที่เหลือมากกว่าครึ่งส่งเข้าโรงงานผลิตปลาป่นเป็นอาหารสัตว์

กระทั่งมีการศึกษาและนำเทคโนโลยีใหม่ๆ มาใช้ดึงส่วนที่เคยส่งเข้าโรงงานปลาป่นกลับมาในวงจรอาหารของคน ด้วยการผลิตเป็นอาหารเสริมอย่างน้ำมันปลาจากบริเวณหัวปลา ผลิตคอลลาเจนจากหนังปลา และผลิตแคลเซียมจากก้างปลา เป็นต้น

เพื่อใช้ทรัพยากรให้คุ้มค่าที่สุด และยังเพิ่มมูลค่าให้กับผลิตภัณฑ์อีกด้วย โดยจำหน่ายในต่างประเทศแบบ B2B เป็นหลัก ส่วนในไทยจำหน่ายแบบ B2C ในชื่อแบรนด์ Zeavita

ซึ่งแผนต่อจากนี้ ดร.ธัญญวัฒน์ เปิดเผยว่า ไทยยูเนี่ยนยังคงเดินหน้าในการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง เพราะโลกเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา

และเป็นความรับผิดชอบของทุกคนทั้งผู้บริโภคและผู้ผลิตในการช่วยลดผลกระทบด้านลบและสร้างผลกระทบเชิงบวกให้กับโลก