ในช่วงกว่าสิบปีที่ผ่านมาซีรีส์วายของไทย ได้เติบโตขึ้นโดยลำดับ และเพิ่มปริมาณมากขึ้นเรื่อยๆ จนเป็นที่รู้จัก คุ้นเคยดีทั้งในประเทศ ต่างประเทศ จนได้รับการกล่าวถึงว่าเป็นอีกหนึ่ง Soft Power ของไทยที่เป็นที่รู้จัก ได้รับการยอมรับกันอย่างแพร่หลาย สามารถสร้างโอกาสทางธุรกิจได้อย่างหลากหลาย ทั้งในธุรกิจสื่อบันเทิง การผลิตซีรีส์ ละคร ภาพยนตร์ เพลง คอนเสิร์ต วิดีโอ โฆษณา หนังสือ อีเวนท์ ท่องเที่ยว Content จากอิทธิพลของนักแสดง มีการนำนิยายวายไปดัดแปลง งานแฟนมีต การเดินทางท่องเที่ยวเดินทางตามรอยซีรีส์ เป็นต้น โดยในปีปัจจุบันมีมูลค่าตลาดรวมราว 5,000 ล้านบาท

ปัจจุบันกระแสซีรีส์วายของไทยได้เติบโตและครองใจฐานผู้ชมได้อย่างรวดเร็ว ไม่เพียงเฉพาะในประเทศเท่านั้น แต่ยังได้รับความนิยมในต่างประเทศด้วย จากการรับชมได้พร้อมกันทั่วโลกผ่านสตรีมมิ่งแพลตฟอร์มที่หลากหลาย อาทิ Youtube, WeTv (จีน), iQiYi (จีน), VIU (ฮ่องกง), GagaOOLala (ไต้หวัน) รวมถึงใน อินโดนีเซีย เวียดนาม มาเลเซีย บราซิล ฟิลิปปินส์ ญี่ปุ่น และ เกาหลีใต้ เป็นต้น

ซีรีส์วายไทยเติบโตไว แบบก้าวกระโดด

ศูนย์วิจัยเศรษฐกิจและธุรกิจ ธนาคารไทยพาณิชย์ (SCB EIC) ได้วิเคราะห์เกี่ยวกับธุรกิจซีรีส์วายของไทยว่า ปัจจุบันธุรกิจซีรีส์วายกำลังเป็นสื่อบันเทิงไทยที่เติบโตแบบก้าวกระโดดและมีแนวโน้มขยายตัวต่อเนื่อง โดยคาดว่าในปี 2568 สัดส่วนของซีรีส์วายต่อมูลค่าการผลิตสื่อบันเทิงไทยจะอยู่ที่ระดับ 3.9% หรือเติบโตราว 17% จากช่วงเดียวกันของปีก่อน คิดเป็นมูลค่าตลาดรวมมากกว่า 4.9 พันล้านบาท จากปี 2562 ซึ่งอยู่ที่ระดับ 0.7% ตามกระแสความนิยมของภาพยนตร์และซีรีส์วายที่เพิ่มขึ้น ทั้งในไทยและต่างประเทศ ที่ผู้ชมสามารถเข้าถึงสื่อบันเทิงของไทยได้ง่ายผ่านทางออนไลน์ จากบริการ OTT (Over The Top) หรือสตรีมมิงแพลตฟอร์ม ทำให้ซีรีส์วายกลายเป็นหนึ่งในธุรกิจที่จะช่วยผลักดันธุรกิจสื่อบันเทิงไทยให้มีโอกาสเติบโตได้อีกต่อเนื่องในระยะยาวข้างหน้า

ปัจจัยสำคัญที่ส่งเสริมให้ซีรีส์วายเป็นกระแสมาแรงในไทยและขยายความนิยมไปในต่างประเทศมาจาก

1. การแสดงออกถึงความสัมพันธ์ระหว่างตัวละครได้อย่างเปิดเผย จากวัฒนธรรมไทยที่ยอมรับความหลากหลายทางเพศและเปิดกว้างให้กับการแสดงออกถึงตัวตนของทุกเพศวัย

2. การสร้างสรรค์ผลงานที่มีความแปลกใหม่ ทั้งด้านเนื้อเรื่อง บทละคร และเทคนิคการถ่ายทำ จึงทำให้ซีรีส์วายไทยในทุกวันนี้มีตัวเลือกที่หลากหลายและน่าติดตามมากขึ้น

3. ความนิยมของสตรีมมิงแพลตฟอร์มทำให้ซีรีส์วายไทยเข้าถึงกลุ่มผู้ชมเป้าหมายในต่างประเทศได้ง่ายขึ้น

นอกจากนี้ SCB EIC ยังได้คาดการณ์ว่า จากความสำเร็จของซีรีส์วายไทยจะมีส่วนช่วยผลักดันมูลค่าการผลิตสื่อบันเทิงของไทยในภาพรวมให้เติบโต ซึ่งประเมินว่าในรอบปีนี้ จะขยายตัวราว 4.1% จากช่วงเดียวกันของปีก่อน อยู่ที่ 1.26 แสนล้านบาท

การผลักดันซีรีส์วายของไทย ให้เป็น Soft Power

โลก ผู้คน สังคม ต่างพัฒนาเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย ประเทศไทยถือเป็นสังคมที่เปิดกว้าง และยอมรับเรื่องความหลากหลายทางเพศ มีกฎหมายสมรสเท่าเทียม เป็นชาติแรกของอาเซียน และประเทศที่ 37 ของโลก ที่มีกฎหมายสมรสเท่าเทียม ถือเป็นอีกโอกาสและช่องทางในการสอดแทรก เผยแพร่เรื่องราวเกี่ยวกับประเทศไทย รวมถึงการสอดแทรกศิลปะ วัฒนธรรม หรือสินค้าและบริการของไทย ผ่านซีรีส์ เพื่อให้เป็นที่รู้จักหรือได้รับความนิยมมากขึ้นได้

ซึ่งในอุตสาหกรรมบันเทิงของไทยนั้น ได้พัฒนาเนื้อหาในการนำเสนอให้สอดรับกับการเปิดกว้างดังกล่าว มีซีรีส์วายของไทย หลายเรื่องที่ได้รับความนิยมในต่างประเทศโด่งดังไกลทั่วโลก ทำให้ซีรีส์วายก้าวเข้ามาเป็นอีกหนึ่ง Soft Power สร้างชื่อให้กับประเทศ และเป็นการสร้างโอกาสให้กับอุตสาหกรรมบันเทิงไทยได้เป็นอย่างดี

ที่ผ่านมา กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ และคณะกรรมการยุทธศาสตร์ซอฟต์พาวเวอร์แห่งชาติ ได้มีความพยายามผลักดันการสร้างมูลค่าส่งออกจาก Soft Power ของไทยผ่านซีรีส์วาย ที่เป็นการสร้างการเปลี่ยนแปลงให้กับอุตสาหกรรมภาพยนตร์ภายในประเทศด้วยเนื้อหาที่สอดรับกับเทรนด์ความหลากหลายทางเพศวิถีของโลกในปัจจุบันที่ได้รับความนิยมและมีการเติบโตในตลาดต่างประเทศและมีจำนวนผู้ชมในตลาดโลกเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วถึงกว่า 3 เท่าตัว

มีการจัดงานการเจรจาธุรกิจกับประเทศที่ให้ความสนใจซื้อ จึงได้จัดกิจกรรมต่อยอดเพื่อให้เกิดมูลค่าการส่งออกจาก Soft Power ของไทยอย่างเป็นรูปธรรม ด้วยการนำผู้ผลิตซีรีส์วายไทย พบปะเจรจาการค้ากับผู้นำเข้าจากต่างประเทศ โดยกลุ่มผู้นำเข้าภาพยนตร์และซีรีส์หลายรายที่มีความต้องการในการนำเข้าหรือร่วมลงทุนในการผลิตคอนเทนท์ซีรีย์วายใหม่ๆ จากประเทศไทย ให้มาพบปะสร้างเครือข่ายทางการค้ากับผู้ผลิตซีรีส์วายศักยภาพของไทย และเพื่อให้การผลักดันเรื่อง Soft Power นั้นสมบูรณ์ยิ่งขึ้นและสามารถไปไกลได้มากกว่าการขายเพียงภาพยนตร์หรือซีรีส์เท่านั้น

ซึ่งได้มีการเชิญกลุ่มที่ทำธุรกิจเกี่ยวข้องอื่นๆ ไม่ว่าจะเป็นค่ายเพลง และบริษัทที่จัดแฟนมีท รวมทั้งสื่อมวลชนเข้าพบปะกันด้วย โดยวางเป้าที่จะจัดกิจกรรมต่อยอดเพื่อให้เกิดช่องทางที่จะสามารถนำสินค้าไทยไปขายให้แก่กลุ่มแฟนคลับซีรีส์วายที่กำลังขยายตัวอย่างไปพร้อมกันด้วย

ธุรกิจซีรีส์วายกับความท้าทายของ Soft Power ในระยะต่อไป

แม้ว่าการที่ภาครัฐได้ให้ความสนใจธุรกิจซีรีส์วาย ต่อการเป็น Soft Power ด้วยการมีส่วนช่วยผลักดันในระดับหนึ่ง แต่ก็พบว่ายังขาดแนวทาง ความต่อเนื่อง การบูรณาการระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้องยังไม่ชัดเจน ในขณะที่ธุรกิจดังกล่าว ในต่างประเทศนั้นมีการแข่งขันที่รุนแรงและเข้มข้นที่ต้องอาศัยทั้งความพร้อม แรงสนับสนุนที่ทำให้รับมือกับความท้าทายในระยะต่อไปได้

1. การเร่งพัฒนาศักยภาพของผู้ผลิตซีรีส์ เนื้อหา เทคนิคการถ่ายทำ การผลิตผลงานระดับคุณภาพ ให้สามารถรับมือกับการแข่งขันที่สูงขึ้น โดยเฉพาะในตลาดต่างประเทศ
2. การรักษาฐานผู้ชม แฟนคลับ พันธมิตร อย่างต่อเนื่อง เหนียวแน่น
3. การแสวงหาโอกาส สร้างช่องทางการเติบโตในตลาดใหม่อยู่เสมอ
4. ความสามารถในการสร้างความประทับใจในเอกลักษณ์ เรื่องราวความเป็นไทย ที่สอดแทรกได้อย่างลงตัว มีเสน่ห์
5. การติดตามกระแส ความสนใจ การปรับตัวให้สอดคล้องกับสถานการณ์ พัฒนาการของกลุ่มเป้าหมาย
6. มีความเป็นสากล ผสมผสาน อาทิ ภาษา วัฒนธรรม จริยธรรม การยอมรับและเคารพต่อสิทธิเสรีภาพ ท่ามกลางสังคมที่หลากหลาย
7. การเป็นพันธมิตร ขยายความสมพันธ์ของเครือข่ายที่เกี่ยวข้องระหว่างกัน รวมถึงสตรีมมิง แพลตฟอร์ม หรือพัฒนาทันกับนวัตกรรมสารสนเทศอื่น ทั้งใน และต่างประเทศ
8. การวางกลยุทธ์ ที่สามารถขยายผลได้ในกลุ่มธุรกิจอื่นที่เกี่ยวข้อง
9. การผลักดันให้เกิดการสนับสนุน เพื่อการสร้างความแข็งแกร่งอย่างเป็นรูปธรรมจากภาครัฐ
10. การมีส่วนร่วมอย่างจริงจัง ให้มีการผลิตผลงานเผยแพร่ สื่อสารให้เกิดประโยชน์ ต่อยอดทางด้านเศรษฐกิจสร้างสรรค์ทั้งในทางตรงหรือทางอ้อมต่อประเทศไทย ในระดับนานาชาติมากยิ่งขึ้น

บทความจากนิตยสาร MarketPlus ฉบับที่ 181